Czym jest mutyzm?
Mutyzm to zaburzenie komunikacji, które polega na trwałym braku mowy w określonych sytuacjach społecznych, mimo że dziecko potrafi mówić. Najczęściej pojawia się w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym i ma podłoże lękowe. Mutyzm nie wynika z braku wiedzy, umiejętności językowych ani z zaburzeń organicznych – dziecko mówi w znanym, bezpiecznym środowisku (np. w domu), ale milczy w innych sytuacjach. Mutyzm wybiórczy najczęściej współwystępuje z innymi zaburzeniami lękowymi, dlatego w procesie diagnostycznym i terapeutycznym niezbędna jest obecność psychologa, a czasem także psychiatry dziecięcego.
Mutyzm wybiórczy
Mutyzm wybiórczy jest najczęściej spotykaną formą. Dziecko swobodnie komunikuje się z wybranymi osobami (np. rodzicami, rodzeństwem), ale milczy w przedszkolu, szkole czy w kontakcie z obcymi. Nie wynika to z uporu czy „nieśmiałości”, ale z silnego lęku, którego dziecko nie potrafi pokonać. W efekcie ogranicza to jego możliwości uczenia się, budowania relacji i rozwijania mowy w naturalnym środowisku.
Mutyzm całkowity
W tej formie dziecko nie mówi w żadnych sytuacjach społecznych, mimo że rozumie język i potrafi się nim posługiwać. Mutyzm całkowity jest rzadszy, ale zwykle wiąże się z większym nasileniem lęku i wymaga intensywnej, wielospecjalistycznej pomocy.
Terapia i wsparcie
Mutyzm wymaga współpracy logopedy, psychologa i często psychiatry dziecięcego. Terapia koncentruje się na redukcji lęku i stopniowym wprowadzaniu komunikacji w nowych sytuacjach. W pracy logopedycznej stosuje się techniki obniżające napięcie, zabawowe formy kontaktu i wspieranie alternatywnych sposobów komunikacji, które stopniowo prowadzą do mówienia.
Rola rodziców i nauczycieli
Najważniejsze jest zrozumienie, że dziecko z mutyzmem nie milczy z wyboru. Presja, nakazywanie mówienia czy porównywanie z rówieśnikami pogłębiają problem. Kluczowe jest tworzenie bezpiecznej atmosfery, w której dziecko stopniowo buduje odwagę do mówienia. Współpraca rodziców, nauczycieli i terapeutów pozwala przełamywać bariery w komunikacji krok po kroku.
Zobacz również
- Afazja u dorosłych (nabyta)
- Dyslalia (wady wymowy)
- Dyzartria i inne zaburzenia neurologiczne
- Dzieci z trudnościami słuchowymi
- Jąkanie (zaburzenia płynności mowy)
- Niedokształcenie mowy o typie afazji (DLD)
- Opóźniony rozwój mowy (ORM)
- Spektrum autyzmu (ASD)
- Terapia miofunkcjonalna
- Zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD)